Phòng, chống thiên tai là công tác yêu cầu rất cao mức độ khẩn trương, kịp thời triển khai các biện pháp ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai nhằm giảm thiểu thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, đặc biệt là đảm bảo thông tin được thông suốt, nhanh chóng, chính xác phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của cấp có thẩm quyền, vì vậy việc áp dụng khoa học công nghệ, kỹ thuật hiện đại và đẩy mạnh ứng dụng chuyên đổi số trong PCTT là rất quan trọng. Nhận thức được các vấn đề trên, những năm vừa qua Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa (Văn phòng thường trực Chỉ huy PCTT tỉnh) đã triển khai nhiều biện pháp, giải pháp, công việc cụ thể để triển khai chuyển đổi số trong công tác PCTT, cụ thể như sau:

     1. Chuyển đổi số trong công tác chuyên môn

    1.1. Số hóa trong công tác quan trắc, theo dõi lượng mưa

    - Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa đã tham mưu cho UBND tỉnh, Ban Chỉ huy tỉnh đầu tư kinh phí từ nhiều nguồn vốn và đấu mối, phối hợp với các đơn vị (Ngân hàng thế giới, Quỹ cộng đồng phòng tránh thiên tai Miền Trung) để xây dựng, lắp đặt trên địa bàn tỉnh 145 trạm đo mưa tự động; đây là các trạm đo mưa ứng dụng công nghệ cao, tự động báo số liệu mưa theo giờ, đồng thời cập nhật số liệu trực tuyến lên các Website (Website của Tổng cục Khí tượng Thủy văn, Vrain) để dễ dàng khai thác, sử dụng. Ngoài ra, đã lắp đặt hệ thống quan trắc cảnh báo sớm lũ ống, lũ quét và sạt lở đất, bao gồm 15 trạm đo mưa tự động thu thập các số liệu tại 15 xã thuộc 3 huyện Mường Lát, Quan Sơn, Quan Hóa để truyền về trung tâm xử lý, tính toán các khả năng gây lũ ống, lũ quét và sạt lở đất, 3 trạm thông tin báo bão và bắn pháo hiệu phục vụ công tác cảnh báo sớm, tham mưu cho việc chỉ đạo điều hành ứng phó với thiên tai.

    - Các Trạm đo mưa tự động sau khi được lắp đặt đã hoạt động rất hiệu quả, làm dày mạng lưới quan trắc mưa trên địa bàn tỉnh, phục vụ đắc lực cho công tác dự báo, cảnh báo thiên tai; đồng thời, các Website liên tục cập nhật lượng mưa giờ theo thời gian thực giúp công tác tham mưu chỉ đạo, điều hành ứng phó thiên tai của Chi cục được sát đúng, hiệu quả. Ngoài ra, các Website đều được tích hợp các tính năng số hóa, lưu trữ để tạo thành bộ cơ sở dữ liệu trong công tác PCTT.

    - Chi cục đã triển khai rộng rãi ứng dụng Vrain (truy cập trực tiếp trên trình duyệt hoặc qua App trên các thiết bị di động thông minh) đến các cơ quan, đơn vị, các cấp chính quyền địa phương và toàn thể người dân biết, theo dõi và chủ động các biện pháp phòng, tránh phù hợp.

    1.2. Số hóa công tác theo dõi, giám sát, vận hành hồ chứa và liên hồ chứa

    - Thanh Hóa là tỉnh có hệ thống công trình hồ chứa tương đối lớn (610 hồ chứa, đứng thứ 2 cả nước sau tỉnh Nghệ An), trong đó có 1 hồ quan trọng đặc biệt liên quan đến an ninh quốc gia (Cửa Đạt) và hệ thống các hồ chứa Thủy điện thuộc lưu vực sông Mã. Việc tham mưu chỉ đạo vận hành các hồ chứa đảm bảo an toàn là nhiệm vụ quan trọng được Chi cục rất quan tâm thực hiện; vì vậy, để giám sát chặt chẽ mực nước và hiện trạng công trình, phục vụ cho công tác tham mưu vận hành hồ chứa, liên hồ chứa, hiện nay 11 hồ thủy điện thuộc quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Mã và các hồ chứa thủy lợi lớn đã được lắp đặt hệ thống camera giám sát công trình, theo dõi mực nước, hiện trạng công trình và truyền hình ảnh thực tế theo thời gian thực về Văn phòng thường trực chỉ huy PCTT tỉnh để phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành trong mùa lũ.

    - Chi cục đã tham mưu cho UBND tỉnh quyết định đầu tư xây dựng “Bộ công cụ tính toán hỗ trợ tham mưu chỉ đạo, điều hành quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Mã”, trong đó đã xây dựng phần mềm nhằm số hóa các dữ liệu đầu vào, tính toán các kịch bản và đưa ra phương án vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Mã đảm bảo thực hiện đúng quy trình đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 214/QĐ-TTg ngày 13/02/2018.

    1.3. Số hóa công tác giám sát mực nước sông, hồ

    Thanh Hóa là tỉnh nằm ở khu vực Bắc Trung Bộ của Việt Nam, với 4 hệ thống sông chính là sông Hoạt, sông Mã, sông Bạng, sông Yên với tổng chiều dài 881 km, tổng diện tích lưu vực là 39.756km²; tổng lượng nước trung bình hàng năm 19,52 tỉ m³. Vì vậy, hàng năm trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa thường xuyên xảy ra các đợt mưa lũ đe dọa trực tiếp đến tính mạng, tài sản của nhà nước và nhân dân.

    Do đó, công tác chỉ đạo, điều hành, nhằm chủ động phòng, tránh và ứng phó với thiên tai đang được cấp chính quyền từ tỉnh đến các huyện, thị xã, thành phố chú trọng; ngoài việc theo dõi mực nước sông được xác định bằng phương pháp thủ công: Mực nước được đo đạc theo các cung giờ 1h, 7h, 13h, 19h hàng ngày, nếu trong thời điểm xảy ra mưa lũ thì được cung cấp số liệu theo giờ. Tuy nhiên, việc thu thập các số liệu mực nước rất khó khăn, nguy hiểm và không đảm bảo tính cấp bách, kịp thời theo thời điểm để chủ động trong công tác chỉ đạo điều hành, phát lệnh báo động cấp độ lũ và các phương án ứng phó cho các địa phương. Để giải quyết vấn đề khó khăn nêu trên, cùng với sự phát triển của công nghệ hiện đại ngày nay, Chi cục Thủy lợi (VP thường trực Chỉ huy PCTT tỉnh) đã trang bị hệ thống camera giám sát mực nước sông, hồ được lắp đặt tại 09 vị trí quan trọng (TTV Xuân Khánh (Thọ Xuân), TTV cầu đò Lèn (Hà Trung), TTV Lý Nhân (Yên Định), TTV Quảng Châu (Sầm Sơn), Hạt Quản lý đê thành phố Thanh Hóa (cầu Hàm Rồng), TTV Chuối (Nông Cống), TTV Giàng (thành phố Thanh Hóa), TTV Kim Tân (Thạch Thành), TTV Cửa Đạt (Thường Xuân)  để theo dõi mực nước sông và diễn biến công trình đê điều với tổng kinh phí đầu tư ban đầu khoảng 300 triệu đồng. Hệ thống camera được kết nối và truyền tải tín hiệu qua cổng website, ứng dụng hỗ trợ xem camera được kết nối 24/24 với hệ thống máy tính quản lý của văn phòng và các thiết bị di động kết nối được internet, tuy nhiên lại được đảm bảo bảo mật với mỗi camera sẽ có một tài khoản, mật khẩu khi truy cập riêng biệt; đặc biệt với camera hồng ngoại cho phép quan sát dễ dàng những gì xảy ra trong phòng ánh sáng yếu lờ mờ vào ban ngày và trong điều kiện ban đêm, đặc biệt với khả năng dịch chuyển 360 độ và độ phân giải hình ảnh cao khi thu, phóng tới vị trí cần quan sát.

Hình ảnh quan sát, giám sát các Camera đo mực nước sông, hồ từ Văn phòng Thường trực PCTT.

    Với việc ứng dụng hệ thống camera giám sát mực nước sông, hồ các thông tin camera thu được truyền về  đầu thu camera quản lý, quan sát, tập trung dữ liệutại Văn phòng thường trực, giúp ích lớn trong công tác chỉ đạo để đề ra các phương án ứng phó kịp thời khi có mưa lũ xảy ra, đặc biệt trong công tác đảm bảo an toàn công trình đê điều, sơ tán dân. Ngoài ra, với chức năng lưu trữ điện toán đám mây, các hình ảnh được lưu giữ lại, là tài liệu quan trọng phục vụ trong công tác quản lý. Hàng năm, Chi cục có xây dựng dự toán kinh phí khoảng 47 triệu đồng để duy trì, sửa chữa và bảo vệ hệ thống camera nêu trên.

    2. Bài học kinh nghiệm

    - Tăng cường hơn nữa việc ứng dụng CNTT và chuyển đổi số trong công tác chuyên môn để nâng cao hiệu quả chất lượng công việc.

    - Quan tâm, có chính sách đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chuyên môn am hiểu về CNTT làm hạt nhân trong công tác chuyển đổi số.

    3. Định hướng phát triển

    Trong thời gian tới Chi cục Thủy lợi (VP thường trực Chỉ huy PCTT)sẽ đề xuất, báo cáo cấp có thẩm quyền tăng cường kinh phí hỗ trợ để tiếp tục đầu tư trang thiết bị CNTT, đào tạo nhân lực để đẩy mạnh ứng dụng CNTT và chuyển đổi số, tranh thủ các nguồn vốn để đẩy mạnh việc chuyển đổi số.

    Nguồn tin: Chi cục Thủy lợi Thanh Hóa.